۱۶۵-آیا دعوت انسان ها به ایمان جزو وظایف رسول خدا (ص) نبود؟!

pic23_www.jahaniha.com_3سؤال:در آیاتی از قرآن خداوند به پیامبرش گفته است که تو مسؤل ایمان آوردن مردم نیستی آیا دعوت مردم به ایمان از وظایف پیامبر نمی باشد؟!

پاسخ:پیامبر اکرم (ص) برای ارشاد انسان ها و دعوت آن ها بسوی دین توحیدی و نجات آن ها از گرفتاری های دنیوی و عذاب اخروی، بیش از حد توان خود تلاش می کرد و خودش را به مشقّت های زیادی می انداخت. بطوریکه خداوند عالم چند بار در مقام ابراز لطف به آن حضرت (ص) او را از تحمل مشقّت های زیاد نهی فرمود.

به چند مورد از این نوع آیات اشاره ای می کنیم. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ عَلَى آثَارِهِمْ إِنْ لَمْ يؤْمِنُوا بِهَذَا الْحَدِيثِ أَسَفًا» (الکهف/۶) از این آیه بر می آید که آن حضرت از حزن و اندوه ناشی از ایمان نیاوردن عده ای از انسان ها نزدیک بود جان خود را از دست بدهد. تصوّر عذاب های اخروی برای کفار و عظمت آن عذاب ها او را بشدت رنج می داد و نسبت به ایمان آوردن انسان ها و نجات آن ها از عذاب های اخروی، بشدت اشتیاق داشت. فعالیت های آن حضرت در ایمان آوردن انسان ها و نجات آن ها ار کفر، فوق حدّ تحمل وجود مبارکش بود، فلذا خداوند در مقام ایجاد آرامش در وجود او بطور مکرر این موضوع را به او تذکر می داد که او عهده دار ایمان آوردن انسان ها نمی باشد و او فقط وظیفه ابلاغ رسالت خداوند را عهده دار می باشد. و نباید فوق حدّ تحملش در این زمینه فعالیت کند.

باز در این زمینه می فرماید:

طه‌– مَا أَنْزَلْنَا عَلَيكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى– إِلَّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يخْشَى (طه/۱-۳) در این آیات هم خداوند پیامبرش را از فعالیت های فوق حد تحمل که او را در مشقّت ها انداخته است، نهی فرموده و اشاره ای دارد به این که ایمان آوردن انسان ها احتیاج به زمینه ای دارد که آن هم خشیت فطری انسان است و کسانی که آن حالت خشیت قبلی مورد نظر را ندارند، خواه و ناخواه ایمان نخواهند اورد.

خداوند عالم در آیه دیگری می فرماید:

وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يكُونُوا مُؤْمِنِينَ– وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَيجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يعْقِلُونَ (یونس/۹۹-۱۰۰) از این دو آیه هم بر می آید که اگر مشیّت خداوند بر ایمان آوردن تمامی انسان ها تعلق می گرفت، قطعاً همه آن ها ایمان می آوردند، اما این نوع ایمان آوردن مورد نظر خداوند نیست، چون از نوع ایمان اجباری و الزامی ۲خواهد بود و خداوند این نوع ایمان را برای انسان ها مقرّر نفرموده است.

البته حزن و اندوه پیامبر خدا (ص) از ایمان نیاوردن عده ای از انسان ها حاکی از عظمت روح شریف او و دلسوزی شدید برای انسان ها و گستردگی و عمق عواطف شریف او دارد و از جهت دیگر مربوط می شود به شدت و جلالت عذاب های اخروی که کفار به آن ها مبتلا خواهند شد. عظمت روح شریف رسول خدا (ص) و دلسوزی او نسبت به انسان ها حتی کافران، قابل تحسین و تکریم در مرتبه ای متعالی است و این نوع آیات قرآن هم در حقیقت در مقام تکریم خداوند از رسول گرامی خود و اظهار لطف خاص نسبت به او می باشد.

کلام ایام - 347، یادگارهای گرانبها از ماه رمضان - بخش 2
بخوانید

خداوند در این آیات جهتی از شخصیت اخلاقی و کرامت نفسانی فوق عادی رسولش را به انسان ها متذکر می شود و این که او رحمتی بود برای عالمیان همچنان که خود او خطاب به رسول کریمش فرمود:

«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ» (الأنبياء/۱۰۷) یعنی ما تو را نفرستادیم مگر رحمتی برای عالمیان.

چون این مطالب در آیات قرآن آمده، پس ارتباطی به انسان ها دارد، یعنی علاوه بر این که این آیات مشتمل بر دستورالعملی برای پیامبر خدا (ص) می باشند، ارتباطی هم به انسان های دیگر دارند و جهتی از این موضوع به لزوم شناسائی شخصیت عظیم قدسی پیامبر خدا (ص) از طرف انسان ها مربوط می شود.

خداوند در آیاتی وظیفه پیامبرش را در مقام رسالت متذکر می شود و آن این که او موظف به ابلاغ آشکار پیام های خداوند به بندگانش می باشد و ایمان آوردن و یا ایمان نیاوردن انسان ها امر دیگری است و در حوزه مشیّت خداوند قرار دارد. و بعضی از انسان ها زمینه فطری ایمان به ربوبیّت خداوند و پیام های او را با اعمال خود از دست داده اند. و در عین حال که ایمان نیاوردن آن ها و ابتلا به عذاب های اخروی خیلی حزن انگیز است، اما چاره ای از آن نیست و این حزن و تأسف نباید رسول خدا (ص) را به مشقت های فوق حد تحمل بکشاند. و او را از پای بیاندازد.

خداوند در این زمینه به پیامبرش می فرماید:

«فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ» (النحل/۸۲) یعنی پس اگر روی گردان شدند، بر عهده تو فقط ابلاغ آشکار است. منظور این است که باید تو متذکر نعمت های پروردگار به انسان ها شوی و کلام خدا را بر آن ها بخوانی، اما اگر آن ها اعتنائی نکردند و ایمان نیاورده اند، تو عهده دار ایمان آن ها نمی باشی.

باز خداوند فرمود:

«وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ» (المائدة/۹۲) یعنی از خداوند اطاعت کنید و همچنین از رسول او هم اطاعت کنید و ]از نافرمانی خدا و پیامبرش[ بر حذر باشید و اگر روی برگرداندید، پس بدانید که به عهده پیامبر ما فقط ابلاغ آشکار است. همان طور که قبلاً اشاره کردیم این آیات علاوه بر تذکری نسبت به پیامبر خدا (ص) مشتمل آموزشی هم برای انسان ها می باشد، چون بطور آشکار در آیه مؤمنان مورد خطاب قرار گرفته اند. و به آن ها گفته شده است که وظیفه رسول خدا (ص) ابلاغ آشکار آموزش های خداوند است و اگر شما ایمان نیاوردید به وظیفه رسالت او لطمه ای وارد نمی شود. یعنی ما شما را به ایمان اجباری وادار نخواهیم کرد. و در صورت ایمان اختیاری مشمول رحمت خدا و زندگی مطلوب اخروی خواهید بود و در غیر این صورت در جهنم و عذاب ابدی گرفتار خواهید شد.

قابل تذکر است که «بلاغ مبین» صرفاً با کلام و گفتار محقق نمی شود و بلکه شخصیت اخلاقی و رفتارهای بزرگوارانه رسول خدا (ص) در آن دخالت دارد و موضوع قابل بحث از جهات متعددی می باشد.

الیاس کلانتری

۹۵/۱/۱۷

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن