کلام ایام – ۱۳۵، ماه رمضان ماه برکات بی پایان

اعمال-مستحب-ماه-رمضانبخش چهارم

کلیات

*سهم کسانیکه در ماه رمضان موفق به انجام عبادات و اعمال مخصوص آن نمی شوند، از رحمت عامه پروردگار عالمیان

*نعمت هائی از پروردگار که جنبه عمومی دارد و شامل حال همه انسان ها می شود.

*مراتب مختلف بهره مندی از نعمت های خداوند.

*اگر نبودند پیران قد خمیده و جوانان خاشع و کودکان شیرخوار و حیوانات در چراگاه ها، عذاب های شدیدی بر انسان ها نازل می شد.

*انسان ها لازم است قدردان کارهای خدا پسندانه و کریمانه خوبان جامعه باشند.

*در چه صورتی عمل انسان مورد قبول خدا واقع می شود؟!

*استجابت دعاها در ماه رمضان.

*انسان ها به یک قدرت عظیم حمایت کننده از خودشان و دفع و رفع کننده بلاها احتیاج دارند.

*در اثر دعا انسان به قدرت و دارائی و نعمت های بی پایان خداوند متصل می شود.

*دعا کلید گنج های پروردگار است.

**********

۵-«اَنفاسُكُم فيه تَسْبيحٌ وَ نوْمكُم فيه عبادَه وَ عَملُكُم فيه مقبولٌ وَ دعاؤُكُم فيه مستجابٌ» یعنی نَفَس های شما در آن ]یعنی ماه رمضان[ تسبیح ]خدا[ محسوب می شود و خواب شما در آن عبادت، و عمل شما در آن مقبول، و دعای شما در آن مستجاب خواهد بود. بحث در شرح و تفسیر این خطبه شریف بعلت کثرت مطالبی که لازم است در ماه رمضان بیان شود، بیشتر از بخش های قبلی فشرده خواهد شد، و این تغییر روش از روی ناچاری است فلذا از این بخش به بعد به بیان اجمالی بعضی از مطالب اکتفاء خواهد شد. چون فرصت های پر برکت ماه رمضان سریعاً در حال گذر است. و ما مباحث بسیار ضروری در شرح و تفسیر دعاهای ماه رمضان از جمله «دعای ابوحمزه» را باید شروع کنیم:

در قسمت فوق الذکر از خطبه شریف، وجود مبارک رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به جلوه هائی از رحمت واسعه عامه پروردگار عالمیان – عزّوجلّ – در ماه رمضان اشاره فرمود و آن اینکه در این ماه، حتی برای کسانی هم که موفق به انجام عبادات و اعمال خاص نشوند، باز مرتبه ای از برکات خداوند عطا خواهد شد! در بعضی از مباحث قبلی اشاره شد به اینکه نعمت های خداوند از یک نظر به دو قسم تقسیم می شود، قسم اول: نعمت هائی است که بدون درخواست و دعا و اعمال خاص به انسان ها عطا می شود، و این نوع از نعمت ها بین انسان ها عمومیت دارد و شامل همه آن ها می شود، مثل مهربانی مادر و غذائی که برای نوزاد روز تولدش در بدن مادر آماده می شود و مثل نور خورشید و اعضاء بدن انسان و بخشی از فواید بارانی که در منطقه ای از زمین نازل می شود، و هوای مورد نیاز جهت ادامه حیات که با نفس کشیدن غیر اختیاری انسان وارد بدن او می شود.

قسم دوم: نعمت هائی هستند که انسان جهت بدست آوردن آن ها لازم است فعالیتی انجام دهد، مثل بدست آوردن مواد مورد نیاز زندگی از طریق زراعت و پرورش گیاهان و ذخیره سازی آب باران و جاری کردن آن در جهات مورد نیاز مثل آبیاری یک مزرعه و یک باغ و تهیه و ساخت مسکن و ازدواج و امثال آن ها.

شبیه به همین است جریان برکات ماه رمضان، بطوریکه بعضی از مراتب آن شامل عموم مؤمنان می شود، حتی اگر موفق به انجام عبادات خاصی هم نشوند، چه از ناحیه غفلت و چه عوامل دیگر، اما مراتب برتر این برکات شامل افرادی خواهد شد که زمینه بهره برداری بیشتر را با انجام عبادات و اعمال خاصی برای خود و دیگران فراهم کرده اند.

بعنوان مثال: اگر در منطقه ای از زمین در زمان مناسب برای زراعت و پرورش گیاهان و درختان، باران زیادی نازل شود، عموم انسان ها در آن منطقه از آن باران در مرتبه ای بهره مند خواهند شد، مثل نوشیدن از آب نازل شده و بهره مندی از هوای پاک و زلالی که در اثر باران بوجود آمده و رفع نیازهای دیگر، و این نوع بهره برداری از آب باران بین انسان ها در آن منطقه عمومیت خواهد داشت! اما کسانی هم می توانند در سطح بالاتر و وسیعتری از آن آب نازل شده بهره مند شوند، مثل ذخیره سازی آن در سدها و ظرف ها و استفاده از آن در آبیاری مزارع و باغ ها و درختان و امثال آن ها! طبعاً در بهره برداری نوع دوم که بیشتر و گسترده تر است، فعالیت انسان ها نقشی خواهد داشت، مثل آماده کردن زمین زراعی و زراعت در آن و تهیه ظروف مناسب و ساختن سد جهت ذخیره سازی! و نصب تأسیساتی جهت استخراج آب ذخیره شده در سفره های زمینی و امثال آن ها.

در ماه رمضان برای پیروان دین توحیدی مراتب متعددی از برکات خداوند نازل می شود، بطوریکه اصل حضور در آن هم، موجب پاداشی خواهد شد، آن هم پاداش عظیمی که جهت تسبیح پروردگار به انسان عطا می شود! و خواب مؤمنان هم برای آن ها عبادت محسوب خواهد شد. و این پاداش ها و بهره ها از برکات زندگی در جامعه دینی و در بین پیروان دین توحیدی است. این مطلب شبیه به آن کلامی است که به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نسبت داده اند که آن بزرگوار در مقام هشدار به مردم فرمود:

«اگر نبودند پیروان قد خمیده و جوانان اهل خشوع و کودکان شیرخوار و حیواناتی که در بیابان ها می چرند، عذاب بر شما نازل می شد.» یعنی وجود چنین انسان ها و موجوداتی که قابل ترحم هستند، مانع نزول بلا می شود. در ماه رمضان هم بجهت عبادات عده ای از انسان ها و ذکر الله کثیر در مجموع جامعه دینی و آثار عبادات کثیر و بالخصوص عبادات خاصه این ماه مثل روزه گرفتن، و دعاهای زیاد و تلاوت قرآن مکرر در ساعات مختلف آن و اطعام انسان ها و باز شدن سفره های افطار و مهمانی ها، برکات عظیمی از ناحیه عنایات و الطاف خداوند بسوی انسان ها نازل می شود، تا جائی که حتی حضور در جوامع دینی و نفس کشیدن در آن و خوابیدن بطور طبیعی آثاری مطلوب و فواید زیادی برای اهل جوامع دینی خواهد شد.

کلام ایام ـ 258 ، نگاه آسمانی به عطایای الهی
بخوانید

این مطلب شبیه به آن است که در یک منطقه از زمین جهت رفتارهای ارزشمند و رضایتبخش عده ای از خوبان مثل انفاقات به نیازمندان و رفع نیازهای بندگان خدا و دعا و نیایش و برقراری روابط محبت آمیز بین انسان ها، خداوند باران های پر فایده ای و در وقت مناسبی نازل می کند، اما وقتی باران نازل شد، همه افراد آن جامعه از فواید آن بهره مند می شوند.

پس انسان ها باید قدردان کارهای خدا پسندانه و کریمانه خوبان جامعه خود باشند و حرمت های اخلاقی و اجتماعی و سنت های حسنه و ممدوح را حفظ کنند. و در مقابل نعمت حضور عده ای از انسان های متعالی و درستکار و پاک در جامعه، خدا را شکر کنند، و این عقیده را محترم بشمارند و به دیگران متذکر شوند که گاهی یک سنت اخلاقی پسندیده در اثر دعاها و صدها سال زحمت و تلاش گروهی از انسان های متعالی و صرف هزینه های مالی و معنوی زیاد در یک جامعه برقرار می شود، و اینکه اگر قداست ها و کرامت های اخلاقی شناخته شده در یک جامعه آسیب ببینند و از بین بروند انسان ها دچار مشکلات و خسارت های عظیمی خواهند شد. و دود آن آتش به چشم همگان خواهد رفت.

لازم است افراد جامعه برای حفظ سنت های ممدوح و ارزش کار شخصیت های اخلاقی تلاش کنند، تا فضائل اخلاقی و کرامت های انسانی در جامعه رواج یابد و بیشتر به جریان بیافتد.

وجود مبارک رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در ادامه این بخش از خطبه نورانی خود فرمود:

«عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ» قبولی اعمال – همچنانکه قبلاً گفته شد – یعنی پذیرفته شده آن در نزد خداوند است. عمل انسان وقتی مورد قبول خداوند قرار می گیرد که از آلودگی ها پاک باشد و جهت رضای پروردگار انجام گرفته باشد. قبولی عمل پاداشی است که خداوند به بندگان با فضیلت و محبوب خود عطا می کند.

روح انسان های مؤمن و اهل عبادت و اهل رمضان در اثر ذکرالله زیاد، در ماه رمضان از آلودگی ها پاک می شود و عمل صادر شده از آن روح پاک، عملی پاک و خالص خواهد بود، و طبعاً چنین عملی نزد خداوند مورد قبول واقع خواهد شد.

استجابت دعاها در ماه رمضان

در این بخش از کلام، آن حضرت استجابت دعاها را از جمله آثار فضائل این ماه شمرده است. موضوع استجابت دعا و برآورده شدن حاجت ها برای عموم انسان ها مطلوبیت عظیم و لذت های فراوانی خواهد داشت. انسان بطور دائم و آن به آن به پروردگارش نیازمند می شود. انسان از یک طرف خواسته های زیادی دارد که لازم است آن ها را بدست آورد، مثل غذا و لباس و مسکن و شغل و ازدواج و امثال آن ها! از طرف دیگر نگرانی ها و اضطراب ها و ترس و وحشت ها فضای زندگی او را فرا گرفته است. انسان بطور مستمر و در هر روز و ساعتی در معرض حوادث نامطلوب و وحشت آفرینی قرار می گیرد. بعضی از این حوادث سلامت و آسایش و حتی حیات او را تهدید می کند یعنی می تواند مرگ آفرین باشد! پس او به یک قدرت عظیم حمایت کننده از خودش و دفع و رفع کننده خطرات و بلاها احتیاج دارد.

بعضی از مشکلات و بلاها و خطرات تهدید کننده انسان ها را فقط قدرت بی پایان خداوند، می تواند برطرف کند. انسان ها می توانند از طریق دعا و ارتباط با پروردگار خود خطرات و بلاها و فقرها و خوف ها و اضطراب ها را از فضای زندگی خود دور کنند. در اثر دعا، انسان به قدرت و دارائی و نعمت های بی پایان خداوند متصل می شود و در فضای پناهگاه امن او قرار می گیرد. در این صورت هیچ خطری و هیچ کمبودی و هیچ خوف و اضطرابی زندگی و آسایش او را تهدید نخواهد کرد.

انسان ها غالباً علاوه بر خود در مورد افراد خانواده و بستگان و دوستان خود هم نگرانی هائی دارند و از مشکلات فعلی و آینده آن ها رنج می برند. مثل نگرانی یک پدر و یک مادر از مشکلات فعلی فرزندانشان و از وضعیت زندگی آن ها در آینده. نگرانی انسان ها از آینده فرزندان و افراد خانواده خود و همچنین از نیازهای فعلی آن ها، جز از طریق دعا و درخواست از خداوند، بطور کامل برطرف نخواهد شد.

به هر حال انسان «آن به آن» به قدرت و دارائی و محبت پروردگارش احتیاج دارد و راه اتصال به آن قدرت عظیم و دارائی بی پایان و محبت مستمر، دعا و درخواست از او است.

خداوند خود از بندگانش خواسته است که از او درخواست کنند و خودش وعده استجابت به بنده ها داده است.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) دعا را کلید گنج های پروردگار می داند. آنجا که در وصیت مشهور خودش نسبت به فرزند و جانشین امام حسن مجتبی (علیه السلام) فرمود:

«ثُمَّ جَعَلَ فِی یَدَیْكَ مَفَاتِیحَ خَزَائِنِهِ بِمَا أَذِنَ لَكَ فِیهِ مِنْ مَسْأَلَتِهِ فَمَتَى شِئْتَ اِسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ أَبْوَابَ نِعْمَتِهِ وَ اِسْتَمْطَرْتَ شَآبِیبَ رَحْمَتِهِ»(۱) یعنی سپس ]خداوند[ کلید گنج های خود را در دستان تو قرار داد، از جهت اینکه اذن درخواست بتو داد، پس هر وقت خواستی می توانی با دعا، درهای نعمت او را باز کنی و بارانی از رحمت او را بسوی خود جاری کنی.

ما بخواست خداوند در بخش بعدی در مورد دعا و شرایط استجابت و موانع استجابت آن بحث خواهیم کرد.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۳/۹

پاورقی ها:

۱-نهج البلاغه، نامه ۳۱، «من الوالد الفان المقر للزمان…»

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن