کلام ایام – ۱۴۶، ماه رمضان ماه برکات بی پایان

بخش یازدهم

کلیات

*انسان موجودی است اجتماعی و زندگی او باید با دیگران و درارتباط های مختلف با همنوعان خود جریان یابد.

*انسان ها در طول تاریخ به زندگی توأم با خشونت ها و تلخی ها و نا امنی ها و محرومیت ها ادامه داده اند.

*یکی از علل اصلی اختلافات بین انسان ها و جنگ ها و کشتارها خُلق اصلاح نشده آن ها و رفتارهای خارج از حدود علم و عقل و شرع می باشد.

*نقش روزه گرفتن در اصلاح خُلق، و خوشرفتاری با دیگران.

*نقش روزه گرفتن در جریان عبور از  صراط در روز قیامت.

*نحوه عبور انسان ها از روی پل صراط در روز قیامت

*ثواب باز داشتن شرّ خود از مردم در ماه رمضان

*ماه رمضان حرمت خاصی دارد و همه عبادات در آن اجر و پاداش چندین برابر خواهد داشت.

**********

۲۰  -«أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ» یعنی: ای مردم! هر کس از شما در این ماه خُلق [و رفتار] خود را بهتر و زیباتر کند از صراط عبور خواهد کرد؛در روزی که قدمها بر آن می لغزد! دراین عبارت ؛ دستور اخلاقی دیگری برای ماه رمضان صادر شده است و آن عبارت است از؛ اصلاح اخلاق و رفتار با دیگران و زیباسازی آن، انسان موجودی اجتماعی است و زندگی او باید با دیگران و در ارتباطهای مختلف با همنوعان خود جریان یابد، زندگی با دیگران و در کنار آنها و در ارتباط با آنها فواید و نتایج ارزشمند فراوانی دارد، بطوریکه بدون این نوع ارتباط و همزیستی، امکان زندگی خیلی سطحی و عادی هم برای یک انسان وجود نخواهد داشت.

  طبعاً ؛در زندگی اجتماعی که از واحد اولیه و کوچک آن یعنی خانواده شروع شده، تا اجتماعات عظیم مثل یک شهر یا یک کشور و جامعه جهانی، بین انسان ها اختلاف نظر و اصطکاک منافع و حقوق ظهور خواهد کرد لذا، باید در روابط اجتماعی حدودی برای حقوق و منافع انسان ها تعیین شود و افراد جامعه این حدود را محترم بشمارند و از آنها تعدی نکنند.

  اصطکاک حقوق و منافع و عدم رعایت حدود شناخته شده در جوامع از طرف بعضی از انسان ها و عدم توجه عالمانه و کارشناسانه به آنها و بعضی عوامل دیگر،، در تمام طول تاریخ زندگی انسانها، حوادث زیانبار و نامطلوب زیادی ایجاد کرده است؛ و بطور مستمر انسانها در جوامع مختلف در کنار این نوع حوادث، زندگی توأم با خشنونت ها و تلخی ها و نا امنی ها محرومیت ها ودرد و رنج زیادی را ادامه داده اند.تا جایی که این اختلاف ها و رفتارهای مرتبط با آنها، انسان های زیادی را در فضای زندگی خود به جان هم انداخته و انسانها حتی اقدام به کشتن یکدگر کرده اند. یکی از علل اصلی اختلافات بین انسان ها که ابتداءً در محیط خانواده ها بروز می کند و موجب از هم پاشیدن این بنای مقدس می شود و در مراتب بالاتر به جنگ ها و کشتار انسان ها به دست یکدیگر منتهی می شود، خلق اصلاح نشده انسان ها و رفتارهای خارج از حدود علم و عقل و شرع می باشد. انسان ها زیادی در طول عمر خود یک یا چند کار نسنجیده و نخواسته انجام داده اند و سال ها و بلکه در تمام عمر خود دچار پشیمانی و خسارت های زیادی از آن کارها شده اند، در حالیکه در شرایط عادی هیچ تمایلی نسبت به آن کار نداشتند؛ یعنی با علم و عمد و اختیار کامل اقدام به آن کارها نکرده اند، بلکه در وضعیت روحی و اخلاقی خاصی قرار گرفته اند و علی رغم میل و تصمیم خود مرتکب آن نوع کارها شده اند.

از وظایف بسیار ضروری انسان در زندگی اجتماعی و در رفتار با دیگران اصلاح خّلق و بالا بردن قدرت تسلط بر نفس و تمرین برای خوشرفتاری با دیگران است.

نقش روزه گرفتن در اصلاح خُلق و خوشرفتاری با دیگران

  بعضی از عبادات و رفتارهای دینی تأثیرات عمیقی در اصلاح خُلق و تثبیت خوشرفتاری و تسلط  بر نفس را دارند و یکی از اصلی ترین آن ها – بطوریکه قبلاً هم به آن اشاره شد – عبادت شکوهمند روزه است. روزه موجب ازدیاد تقوا در انسان می شود و ازدیاد تقوا، دارای فواید عظیمی برای انسان ها در زندگی دنیوی و ورود به بهشت و سعادت ابدی در زندگی اخروی خواهد شد؛ روزه گرفتن یک ماه از سال، آن هم همراه با تلاوت زیاد قرآن و تدبّر و تفکر در آن و دعاهای مخصوص  ذکر الله کثیر منشأ تأثیرات فراوانی در اخلاق و رفتار انسان و در نتیجه عبور از جاده زندگی در دنیا و پل صراط در آخرت و قیامت خواهد بود.

  توضیح اینکه:در احادیث فراوان دینی گفته شده است که در روز قیامت و در عرصه آن پلی نصب می شود بنام «صراط» کهعرفاً به آن  پل صراط می گویند و انسان ها لازم است از روی آن پل که روی جهنم نصب شده، عبور کنند و در انتهای آن وارد بهشت شوند. اما عده ای از انسان ها از روی پل صراط سقوط می کنند و به جهنم می افتند.

  عبور از پل صراط از سخت ترین و ترسناک ترین حوادث قیامت است. نحوه عبور انسان ها از پل صراط به اعمال دنیوی و میزان عبادت ها و گناهان آنها ارتباط خواهد داشت؛ بعضی از انسان ها از پل صراط با سهولت و سرعت زیاد عبور خواهند کرد، آنها کسانی خواهند بود که در دنیا حسنات و اعمال صالح زیاد و نیّت های صادقانه ای داشته اند! اما عده ای از انسان ها با سختی ها و مشقت ها و خوف های زیادی از روی آن عبور خواهند کرد و زمان عبور آنها خیلی طولانی حتی صدها سال و بلکه بیشتر خواهد شد؛اما سرانجام از صراط عبور خواهند کرد و وارد بهشت خواهند شد، اما عده زیادی هم یا فوراً و در همان ابتداء و یا در مرحله ای از آن لغزیده و در جهنم سقوط خواهند کرد.

  بعضی از اعمال انسان در دنیا موجب عبور توأم با سهولت از صراط خواهد شد ویعضی هم عامل لغزیدن و سقوط درجهنم خواهد شد؛ وجود مبارک رسول خدا

 (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اصلاح خلق و خوش رفتاری انسان ها را موجب عبور از پل صراط و ورود در بهشت دانسته و متذکر این  نکته اخلاقی شده است؛و همچنین متذکر این پاداش عظیم برای اعمال ماه رمضان و عبادات خاص آن شده است. و اینکه قدمهای زیادی در روز قیامت روی صراط خواهد لغزید.

     21 ـ«وَ مَنْ کَفَّ فِیهِ شَرَّهُ کَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ» یعنی هر کس در این ماه شرّ خود را از مردم باز دارد؛ خداوند غضب خود را در روز قیامت باز خواهد داشت، در این عبارت هم آن حضرت متذکر یک نکته مهم اخلاقی دیگری شده است و آن اینکه انسان لازم است مواظب و مراقب اعمال و رفتارهای خود باشد، که مزاحمت و مشکلی برای دیگران ایجاد نکند. یعنی طوری بین مردم زندگی کند که از ناحیه زندگی او و بودنش در بین دیگران بالخصوص همسایگان، بستگان و همکاران شرّی برای کسی تولید نشود، و رسیدن به این مرتبه از اخلاق متعالی دینی احتیاج به تمرینی دارد؛ که بهترین فرصت برای آن در ماه رمضان حاصل می شود؛ اگر چه این نوع رفتار لازم است دائماً از انسان ها بروز کند؛ اما در ماه رمضان و با عبادات مخصوص آن، انسان می تواند در راه باشکوه با قدرت و سرعت زیادی حرکت کند و به مقصد مطلوب نزدیکتر شود.

  رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) پاداش عظیمی را برای این نوع رفتار معرفی کرده و آن اینکه خداوند غضب خود را از چنین شخصی در روز قیامت باز می دارد. یعنی عده زیادی از انسان ها به جهت اعمال خلاف خود در دنیا، مورد خشم خداوند در روز قیامت قرار می گیرند و مجازات می شوند؛حتی عده ای از آن هائی که سرانجام اهل بهشت خواهند بود، در مراحلی از روز قیامت مجازات هائی برای اعمال خلاف دنیوی خواهند داشت و این مجازات ها عامل پاکسازی روح آن ها و شایستگی برای ورود به بهشت خواهد شد.

  اگر کسی در ماه رمضان برای این رفتار خداپسندانه تمرین کند و جهت حفظ حرمت این ماه عظیم بیشتر مواظب رفتارهای خود باشد، از خشم خداوند در روز قیامت معاف خواهد شد و خداوند گناهان او را خواهد بخشید.

البته این رفتار هم مثل سایر رفتارهای اخلاقی عمومی اختصاصی به ماه رمضان ندارد و همیشه باید مورد توجه انسان قرار بگیرد. اما ماه رمضان حرمت خاصی دارد و همه عبادات در آن اجر و پاداش بیشتری خواهد داشت.

۲۲- «وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ» یعنی کسی که در این ماه صله ارحام انجام دهد، خداوند او را در روز قیامت به رحمت خود متصل خواهد کرد، و هر کسی ارتباط و توجه و محبت خود را از بستگانش قطع کند، خداوند روز قیامت رحمتش را از او قطع خواهد کرد. در اخلاق دینی به ارتباط با بستگان و رفت و آمد و محبت و ملاطفت به آن ها «صله رحم» گفته می شود؛ و این رفتار در اخلاق دینی بسیار ممدوح و مطلوب تلقی می شود و بر عکس قطع ارتباط با بستگان و بی اعتنائی به آن ها و مشکلات و نیازهای آن ها هم عملی پست و گناهی بزرگ شمرده شده است،و به آن «قطع رحم »گفته می شود.

  همچنانکه در ماه رمضان عبادات و اعمال حسنه ارزش و اجر بیشتری خواهد داشت، این عمل یعنی «صله رَحِم» هم در ماه رمضان عامل اتصال انسان به رحمت بی پایان خداوند خواهد شد و بر عکس «قطع رَحِم» مجازات عظیمی خواهد داشت، بطوریکه موجب قطع رحمت خداوند نسبت به بنده خواهد شد.

۲۳- «وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ بِصَلَاةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ وَ مَنْ أَدَّى فِیهِ فَرْضاً کَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَةً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ» یعنی اگر کسی در این ماه     نماز مستحبی بخواند، خداوند برائت از آتش را برای او مقرّر می کند و کسی که یک نماز واجب در این ماه اداء کند؛ ثواب هفتاد نماز واجب در ماه های دیگر به او عطاء خواهد شد. همچنانکه همه عبادات و اعمال حسنه در ماه رمضان چندین برابر زمان ها و ماه های دیگر ارزش و اثر دنیوی و اخروی خواهد داشت؛ طبعاً نماز خواندن در این ماه هم اثر و ثواب بیشتر و عظیم تری خواهد داشت، چه نماز مستحبی، چه نماز فریضه و واجب!

  البته چون مؤمنان به خواندن نماز مستحبی  مؤظف نیستند یعنی برای آن ها واجب نشده، بلکه از روی میل و رغبت قلبی آن را بجای می آورند، پاداش اخروی عظیم تری خواهند داشت.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۴/۳