کلام ایام – ۲۵۵، عید عظیم میلاد آخرین پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم)

کلیات1420733050_milad3

*ارتباط عظمت و جلالت مبعث رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- با زمان تولد او.

*آیا قرآن مجید در شب قدر و در ماه رمضان نازل شده یا به تدریج و در تمام دوره نبوت و رسالت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)

*چرا میلاد رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- میلاد کریم خوانده شده است؟!

*میثاق خداوند- جلّ جلاله- از پیامبران درباره رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)

*پیامبران خدا در طول دوره نبوت خود تحت مراقبت ها و آموزش هائی از طرف پروردگار عالمیان قرار داشتند.

*دلیلی قرآنی به عصمت پیامبران خدا (علیهم السلام)

*آموزش های علمی و اخلاقی پیامبران از طرف خداوند، لازمه مقام نبوت آن ها بوده است.

*ذکر نعمت های خداوند بر حضرت موسی در دوران کودکی و بعد از آن.

*آموزش و تربیت اختصاصی پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- از طرف خداوند.

*علت و حکمت انتخاب بزرگترین فرشته برای حفاظت از پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و آموزش او چه بود؟!

*فرشته ای که برای حفاظت و تربیت و آموزش پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- مبعوث شده، دارای قدرتی عظیم بود.

*آن فرشته عظیم فقط واسطه تعلیم رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- بود.

* * * * * * * * * *

در مقالات قبلی گفته شد که طبق کلام شریف امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- رحلت پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- بزرگترین مصیبت تاریخ حیات انسان ها محسوب می شود، بجهت بسته شدن باب وحی خداوند و اخبار آسمانی به روی انسان ها، پس از این لحاظ و متقابلاً بعثت آن وجود مبارک به مقام نبوت و رسالت و شروع نزول قرآن مجید و برقراری ارتباط از این نوع بین عالم انسانیّت و عالم «ربوبیّت الله»عظیم ترین عید در فضای زندگی انسان ها خواهد بود.

این شکوه و جلالت و عظمت و برکات آن برحسب ظاهر به جریان بعثت رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و ماه رجب و شروع نزول قرآن و زمان نوع خاصی از نزول آن یعنی یکجا و بطور دفعی در ماه رمضان و شب قدر(۱) ارتباط دارد! اما به نحوی هم بر جریان ولادت آن نور قدسی در ماه «ربیع الاول» ارتباط می یابد. چون آن جریان عظیم رحمت و برکات پروردگار عالمیان به فضای عالم انسانیّت از زمان ولادت رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- شروع شد و در دوره و زمان نبوت و رسالت آن حضرت انتشار و به تدریج گسترش جهانی یافت.

امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- هم میلاد مبارک آن بزرگوار را با کلمه «کریم» توصیف کرده است بطوریکه در یکی از خطبه های خود فرمود:

«إِلَى أَنْ بَعَثَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ مُحَمَّداً [صلی الله علیه وآله] رَسُولَ اللَّهِ لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ وَ إِتْمَامِ نُبُوَّتِهِ مَأْخُوذاً عَلَى النَّبِيِّينَ مِيثَاقُهُ، مَشْهُورَةً سِمَاتُهُ كَرِيماً مِيلَادُهُ»(۲)

یعنی: تا اینکه خداوند سبحان محمد رسول الله- صلّی الله علیه و آله و سلّم- را برای انجام وعده خویش و کامل کردن نبوتش مبعوث فرمود، در حالیکه از پیامبران قبلی در مورد او پیمان گرفته بود ]که به او ایمان بیاورند و ظهورش را به پیروان خود بشارت دهند[ در حالیکه علاماتش مشهور و میلادش شریف و ارزشمند بود.

 در این مقاله جهت خاصی از موضوع ولادت مسعود و مبارک رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- را مورد بحث قرار می دهیم که ارتباطی با مقالات قبلی تحت عنوان:

«شکوه بزرگترین مصیبت تاریخ» دارد اما درباره اصل ولادت آن بزرگوار و ارزش و اهمیّت کلی آن، علاقه مندان می توانند به مقالات قبلی مراجعه کنند.(۳)

 

اما اینکه گفته شد موضوع انتشار برکات وجود رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و نور شخصیت او به ماه ربیع الاول و ایام ولادت آن بزرگوار هم ارتباط دارد، احتیاج به توضیحی دارد و آن اینکه:

پیامبران خدا در طول دوره نبوت خود و قبل از شروع آن دوره، تحت مراقبت ها و آموزش های خاصّی از طرف پروردگار عالمیان قرار داشتند، تا آمادگی لازم برای ارشاد انسان ها را پیدا کنند. مرتبه ای از آموزش های خداوند درباره پیامبران در بین آن بزرگواران عمومیّت داشت و شامل همه آن ها می شد! و مراتبی از آن آموزش ها هم درباره بعضی از آن ذوات مقدسه جریان می یافت.

این موضوع یعنی آموزش خاص پیامبران از طرف خداوند هم، به مقام علمی آن ها ارتباط می یابد و هم، به موضوع عصمت آن ها. در آیاتی از قرآن به آموزش علمی و اخلاقی و شخصیتی پیامبران اشاره ای شده از جمله خداوند می فرماید:

«وَنَجَّينَاهُ وَلُوطًا إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا لِلْعَالَمِينَ–   وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيعْقُوبَ نَافِلَةً وَكُلًّا جَعَلْنَا صَالِحِينَ–  وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَينَا إِلَيهِمْ فِعْلَ الْخَيرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ» (الأنبياء/ ۷۱ – ۷۳) یعنی: ما او ]ابراهیم[ و لوط را نجات دادیم به سوی سرزمینی که در آنجا برای عالمیان برکت قرار دادیم. و به او اسحاق و یعقوب را افزون عطا کردیم و همه آنها را از صالحان قرار دادیم، و آنان را امامانی قرار دادیم که به امر ما هدایت می کنند و به آنها انجام کارهای خیر و برپا داشتن نماز و پرداخت زکات را وحی کردیم و آنها عبادت کنندگان ما بودند.

در این آیات که حاوی بخشی از داستان زندگی حضرت ابراهیم – علیه السلام – است، اسامی تعدادی از پیامبران دیگر هم ذکر شده و مجموعاَ آنها با کلمه «صالحین» مورد توصیف پروردگار عالمیان قرار گرفته اند. اینکه می فرماید ما همه آنها را از صالحان قرار دادیم مقام علمی و عصمت آنها آشکار می شود. یعنی به آنها علم مخصوص عطا شده که لازمه مقام نبوت است و همچنین آموزش آنها از طرف پروردگار عالمیان تحقّق یافته، آموزش خاص اخلاقی که آن هم لازمه مقام نبوت آنها بوده و باز خداوند می فرماید:

«وَاذْكُرْ عِبَادَنَا إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيعْقُوبَ أُولِي الْأَيدِي وَالْأَبْصَارِ–  إِنَّا أَخْلَصْنَاهُمْ بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ–  وَإِنَّهُمْ عِنْدَنَا لَمِنَ الْمُصْطَفَينَ الْأَخْيارِ– وَاذْكُرْ إِسْمَاعِيلَ وَالْيسَعَ وَذَا الْكِفْلِ وَكُلٌّ مِنَ الْأَخْيارِ» (ص/ ۴۵ – ۴۸)

در این آیات هم از پیامبران خدا تجلیل شده و گفته شده که آن ها برگزیدگان خداوند و از «اخیار» بوده اند، و طبعاً انسانی که برگزیده خداوند و خالص کرده او باشد، لازم است دارای علم مخصوص و مقام عصمت باشد.

در مواردی هم در قرآن مجید به مقام و موقعیت اخلاقی یکی از پیامبران و آموزش و تربیت او از طرف خداوند اشاره شده، از جمله درباره حضرت موسی – علیه السلام- می فرماید:

«وَأَلْقَيتُ عَلَيكَ مَحَبَّةً مِنِّي وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَينِي» (طه/۳۹) یعنی: من محبتی از خود بر تو افکندم تا تحت نظر من پرورش یابی! و در ادامه کلام می فرماید:

«وَاصْطَنَعْتُكَ لِنَفْسِي» (طه/۴۱) یعنی: تو را برای خود پروردم و خالص کردم.

آموزش و تربیت اختصاصی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم)

آموزش پروردگار عالمیان درباره رسول اکرم – صلّی الله علیه و آله و سلّم – و اعطاء علم مخصوص به او در مقامی اختصاصی و در مرتبه ای بسیار متعالی تحقّق یافته است. امام امیرالمؤمنین علی- علیه السلام – در موضوع آموزش و تربیت اختصاصی پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلّم – می فرماید:

«وَ لَقَدْ قَرَنَ اللَّهُ بِهِ – صلّی‏الله‏ علیه ‏و آله- مِنْ لَدُنْ أَنْ کَانَ فَطِیماً أَعْظَمَ مَلَکٍ مِنْ مَلَائِکَتِهِ یَسْلُکُ بِهِ طَرِیقَ الْمَکَارِمِ وَ مَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَیْلَهُ وَ نَهَارَهُ»(۴) یعنی: خداوند از زمانی که او را از شیر گرفتند، بزرگترین فرشته خود را قرین او قرار داد ]جهت تربیت و مراقبت از او[ و آن فرشته شب و روز او را در راههای مکارم و محاسن و اخلاق زیبا و پسندیده همراهی می کرد.

کلام ایام - 242، عید غدیر، عید اکمال دین و اتمام نعمت خداوند
بخوانید

در ادامه این بحث و در این قسمت قطعه ای از یک مقاله  قبلی در سیره شریف رسول اکرم – صلّی الله علیه و آله و سلّم- را عیناَ نقل می کنیم:

مراد از اعظم ملائکه یا «جبرئیل» است یا ملک  بزرگ دیگری، اما نکته ای در کلام آن حضرت قابل توجه و دقت زیادی است و آن اینکه بجای نام بردن از آن ملک او را با «اعظم ملک من ملائکته» توصیف فرمود، ظاهراً مراد این است که آن ملک دارای برترین قدرت و ممتازترین موقعیت ها در بین ملائکه و در عالم است. یعنی مأموریت این ملک در تربیت آن وجود گرانبها و آن گوهر قدسی مستلزم قدرت عظیم و اختیارات خاصی بود. آن ملک مأموریت داشت تا آموزش های خاصی به  آن وجود گرامی بدهد و او  را برای عظیم ترین و متعالی ترین رسالت ها از طرف خداوند آماده کند! و آن عبارت بود از انتقال علم بی پایان خداوند با کلام و رفتارها به عالم انسانیت و تربیت انسان ها برای مقصدی که برای آن آفریده شده اند.

تربیت مستقیم پروردگار عالمیان

تربیت و آموزش وجود مبارک خاتم الأنبیاء ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ بطور مستقیم و بصورت اختصاصی از طرف پروردگار عالمیان انجام گرفته و ملائکه و رئیس آن ها در حقیقت «واسطه» تعلیم و تربیت آن وجود مبارک، و مجری اراده و فرمان خداوند بودند. بطوریکه آن بزرگوار بعدها و در دوره نبوت و رسالت خود فرمود:

«أدَّبَنِي رَبِّي فأحسَنَ تأدِيبي»(۵) یعنی پروردگارم مرا آموزش داد و آموزش مرا نیکو قرار داد.

از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است که فرمود:

«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِیَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَكْمَلَ لَهُ الْأَدَبَ قَالَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَیْهِ أَمْرَ الدِّینِ وَ الْأُمَّةِ لِیَسُوسَ عِبَادَهُ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ مُسَدَّداً مُوَفَّقاً مُؤَیَّداً بِرُوحِ الْقُدُسِ لَا یَزِلُّ وَ لَا یُخْطِئُ فِی شَیْ ءٍ مِمَّا یَسُوسُ بِهِ الْخَلْقَ فَتَأَدَّبَ  بِآدَابِ اللَّهِ …»(۶)

یعنی خداوند ـ  عزّوجلّ ـ پیامبرش را آموزش داد و آموزش او را نیکو قرار داد، و چون آموزش او را کامل کرد فرمود: « وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ» سپس امر دین و امت را به او واگذار کرد، تا امور بندگان خدا را تدبیر کند، پس او ـ عزّوجلّ ـ فرمود:«مَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا» و رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ [دائماً] استوار و موفق و مؤید به «روح القدس» بود و در چیزی از تدبیر خلق لغزش و خطایی نداشت، پس او به آداب خدا آموزش یافت…»(۷)

پس آموزش پروردگار عالمیان در مورد رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- در مرتبه ای خاص و بسیار متعالی انجام گرفته است. بطوریکه در عبارات فوق الذکر به نقل از مقاله ای در تحلیل سیره شریف آن حضرت اشاره شد، ذکر «اعظم ملک من ملائکته» یعنی بزرگترین ملک از ملائکه خداوند، در کلام امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- متضمّن نکته علمی بسیار دقیق و مهمّی است یعنی امام- علیه السلام- در این بخش از خطبه شریف خود بطور صریح یا ضمنی به چند نکته اشاره فرموده از جمله:

۱-آموزش علمی و اخلاقی رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- بطور خاص از طرف ذات قدوس «الله» انجام گرفته است. البته مراد از این آموزش مرحله ای و مرتبه ای از آموزش خداوند و آماده کردن آن وجود مبارک جهت عهده دار شدن مقام رسالت و نبوت خاصّه است! نه آموزش مستمر بعد از بعثت.

۲-این آموزش بصورت اختصاصی توسط فرشته ای مخصوص و یا در ضمن مأموریتی مخصوص و در زمان معینی تحقّق یافته است.

۳-آن فرشته بزرگترین فرشته ها و مأموران خداوند بود! اعمّ از اینکه مراد از آن «جبرئیل» باشد و یا مَلَک دیگری.

۴-بطوریکه در قطعه فوق الذکر- از مقاله قبلی- اشاره شد، آن ملک دارای اقتداری عظیم و ممتازترین موقعیت ها و مقام ها در نزد پروردگار عالمیان بود. او لازم بود وجود قدسی رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- را برای عظیم ترین مأموریت و متعالی ترین رسالت ها از طرف خداوند آماده کند!

۵-اگرچه آن فرشته فقط واسطه مراقبت از رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم-  و آموزش او بود، اما همین واسطه بودن هم احتیاج به مقام و قدرت خاصّی داشت یعنی آموزش علمی و اخلاقی رسول گرامی- صلّی الله علیه و آله و سلّم- در اصل از ناحیه ذات قدوس الله انجام گرفته اما فرشته مخصوصی واسطه این تعلیم بوده است پس «معلّم» آن حضرت در اصل خود پروردگار عالمیان بود و فرشته مورد نظر واسطه اجرای اراده ها و اوامر پروردگارش بود.

۶-اگرچه فرشته مورد نظر در این جریان واسطه تعلیم بود، اما خود همین توسطیّت (واسطه بودن) برای آن مأموریت عظیم هم مستلزم داشتن قدرتی عظیم و استعداد خاصّی بود. اگرچه آن قدرت و آن استعداد را از ناحیه اتصال خاص به الله دریافت می کرد.

۷-موقعیت خاص علمی و اخلاقی رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و آموزش او توسط بزرگترین ملائکه، با زندگی انسان ها ارتباط دارد! و إلّا ذکر آن در کلام امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- چه حکمت و علتی داشت! چون آن بزرگوار هرگز کلام بدون حکمت و بدون فایده بر زبان نیاورد! یعنی لازم است انسان ها از موضوع آموزش خاص رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- توسط بزرگترین فرشته خداوند خبردار باشند، تا میزان بهره برداری از سیره شریف او را بالاتر ببرند.


الیاس کلانتری

۱۳۹۷/۹/۵

 

پاورقی ها:

۱-قرآن مجید دو نوع و دو مرتبه نزول داشته، یکی نزول دفعی و بطور کامل در یک شب، یعنی «شب قدر» در ماه رمضان و دیگری نزول تدریجی و در تمام دوره نبوت رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- که شروع آن شب بیست و هفتم ماه رجب و شب بعثت بود.

۲-نهج البلاغه، خطبه اول

۳-قبلاً مقاله ای تحت عنوان: «میلاد کریم» در همین وبسایت «حکمت طریف» بخش کلام ایام با شماره ۲۰ منتشر شد. و همچنین مقاله دیگری در دو بخش تحت عنوان: «عظمت حادثه ولادت پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم-» با شماره های ۱۱۱ و ۱۱۲.

-نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲، مشهور به خطبه قاصعه، «الحمدلله الذی لبس العزّ و الکبریاء …»

۵-این حدیث شریف از پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ مشهور است و در منابع حدیثی متعددی نقل شده است.

۶ـ اصول کافی ، کتاب الحجة، باب التفویض الی رسول الله ـ  صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ و الی الائمه ـ علیهم السلام ـ فی امر الدین، ح۴ (نسخه انتشارات علمیه اسلامیه ج۲، ص۵) 

۷-مقاله «تحلیلی از سیره رهبران آسمانی – ۴»

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن