کلام ایام – ۶۷، عید فطر و جوائز خداوند

imagesعید فطر و جوائز خداوند

در روایتی از وجود مبارک رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شب عید فطر، شب جوائز نامیده شده است. آن حضرت فرمود:

«فَإِذَا كَانَتْ لَیلَةُ الْفِطْرِ وَ هِی تُسَمَّى لَیلَةَ الْجَوَائِزِ أَعْطَى اللَّهُ الْعَامِلینَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ»(۱) یعنی وقتی شب عید فطر رسید که شب جوائز نامیده می شود، خداوند پاداش اهل عمل را بدون حساب به آن ها عطا می کند. منظور از «بغیر حساب» یا فراوانی عطایای پروردگار و کثرت آن ها است که خارج از قدرت محاسبه فعلی انسان ها است.

و یا مراد این است که از طریقی و به صورتی که خارج از گمان انسان است به او چیزی عطا شود. یعنی عطای پروردگار به بندگان فوق حدّ تصور و محاسبه آن ها خواهد بود.

این تعبیر در آیاتی از قرآن بکار رفته است. بعنوان نمونه:

۱-«وَاللَّهُ يرْزُقُ مَنْ يشَاءُ بِغَيرِ حِسَابٍ» (البقرة/۲۱۲) یعنی خداوند رزق می دهد به کسی که مشیّتش تعلق بگیرد، بدون حساب.

۲-«إِنَّمَا يوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيرِ حِسَابٍ» (الزمر/۱۰) یعنی جز این نیست که صابران پاداش خود را بدون حساب دریافت خواهند کرد.

۳-«وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يرْزَقُونَ فِيهَا بِغَيرِ حِسَابٍ» (غافر/۴۰) یعنی کسی که عمل صالح انجام دهد، از مرد و زن، در حالیکه مؤمن باشد، آن ها وارد بهشت می شوند و در آنجا بدون حساب رزق داده می شوند.

از مجموع آیات در این زمینه برمی آید که پاداش خداوند برای مؤمنان اهل عمل خیلی فراوان خواهد بود، نه مساوی اعمال آن ها، و همچنین عظمت این نعمت ها و نوع آن ها خارج از حدّ محاسبه و پیش بینی و تصورات عادی و متعارف انسان ها خواهد بود.

از قرائن موجود در یکی از آیات قرآن در این زمینه برمی آید که مراد از این تعبیر یعنی «بغیر حساب» همین معنای، فوق حدّ محاسبه و انتظار است.  و یا این معنی، به علاوه فراوانی و کثرت مورد نظر می باشد و آن آیه مربوط به سؤال حضرت زکریا (علیه السلام) و جواب حضرت مریم (علیها السلام) است. خداوند می فرماید:

«كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيهَا زَكَرِيا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا قَالَ يا مَرْيمُ أَنَّى لَكِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يرْزُقُ مَنْ يشَاءُ بِغَيرِ حِسَابٍ» (آل عمران/۳۷) یعنی هر وقت حضرت زکریا (علیه السلام) وارد محراب عبادت حضرت مریم (علیها السلام) می شد، در نزد او رزقی می دید، می گفت: ای مریم این ]رزق[ از کجا برای تو رسیده، او می گفت: آن از نزد الله است و الله هر کسی را بخواهد بدون حساب رزق می دهد. توضیح اینکه حضرت مریم (علیها السلام) طبق نذر مادرش لازم بود در مسجد سکونت داشته باشد و مشغول عبادت شود، و سرپرستی او را حضرت زکریای پیامبر (علیه السلام) به عهده گرفته بود و او گاهی وقتی وارد مکان عبادت حضرت مریم می شد، و رزقی غیر متعارف در نزد او می دید و یک وقت در حالیکه از این حادثه شگفت زده شده بود به او گفت: ای مریم این رزق از کجا آمده است؟ مریم در جواب گفت: این رزق ]مستقیماً و بدون واسطه متعارف[ از اراده خداوند و از نزد او پدید آمده است. و بعد هم متذکر این مطلب شد که خداوند کسانی را مطابق مشیّت خود به غیر حساب رزق می دهد. یعنی به صورتی که به گمان انسان نمی رسد. و آنجا بود که حضرت زکریا (علیه السلام) از خداوند فرزندی درخواست کرد، در حالیکه هم همسر او عقیم بود و هم سن او از مرحله ای که دارای فرزند بشود- بطور عادی- گذشته بود. و این دعای حضرت ذکریا (علیه السلام) هم مستجاب شد و فرزند مورد نظر او یعنی حضرت یحیی (علیه السلام) به او عطا شد.

برمی گردیم به بحث در مورد فضیلت و برکات شب و روز عید فطر. از کلام شریف رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) برمی آید که شب عید فطر که شب جوائز نامیده می شود، خداوند پاداش فراوانی به اهل عمل در ماه رمضان عطا خواهد کرد. و مراد از اهل عمل هم در این کلام نورانی، کسانی هستند که در ماه رمضان به عبادات مخصوص آن ماه مثل روزه و قرائت قرآن و دعا پرداخته اند، حتی اگر کسانی به علت عذر شرعی مثل مریضی و مسافرت های ضروری نتوانستند روزه بگیرند ولی علاقه قلبی به روزه گرفتن داشتند و در حد ممکن حرمت ماه رمضان را حفظ کردند، به نوعی اهل روزه و عبادت ماه رمضان محسوب می شوند.

پاداش خداوند در شب و روز عید فطر برای بندگانش خیلی فراوان و بیش از حد تصور و محاسبه آن ها خواهد بود. وجود مبارک رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در ادامه کلام شریف خود توضیحاتی برای فضیلت عید فطر و جوائز اهل رمضان ذکر فرموده است که به بیان ترجمه گونه ادامه آن کلام مبارک اکتفا می کنیم:

آن حضرت فرمود: وقتی صبح عید فطر فرا رسید، خداوند ملائکه را بسوی شهرها می فرستد و آن ها سر کوچه ها می ایستند و ندا می دهند ای امت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بسوی پروردگار کریمتان خارج شوید، -یعنی برای نماز عید- که او پاداش فراوان عطا خواهد کرد و گناهان بزرگ را مورد غفران قرار خواهد داد.یعنی پاداش عبادات در ماه رمضان و شب و روز عید فطر خیلی عظیم است، از جمله این پاداش ها غفران خداوند است. و پاداش و عطایای خداوند برای اهل ماه رمضان با نماز عید کامل می شود.

کلام ایام - 54، ماه رمضان زمان باز شدن درهای آسمان
بخوانید

و وقتی مؤمنان برای محل نماز خود رفتند و آنجا حضور یافتند، خداوند به ملائکه می فرماید: پاداش کسی که برای کاری اجیر شده، وقتی آن کار را انجام داد، چیست؟! آن ها خواهند گفت: معبود ما و سیّد ما، پاداش او آن است که مزدش بطور کامل به او پرداخت شود! خداوند- عزّوجلّ- خواهد فرمود: من شما را ای ملائکه و رسولان خودم، گواه می گیرم که ثواب روزه و برخاستن آن ها برای عبادت را در رمضان، رضایت و مغفرت خودم قرار دادم.

لازم به ذکر است که رضای پروردگار و مغفرت او بالاترین مراتب از الطاف و نعمت های او است و شامل همه نیازهای بندگان، و بطور کلی استجابت دعاهای آن ها و رفع نیازهای دنیوی و اخروی آن ها می شود. در مورد معنای غفران توصیه می کنیم به مقاله قبلی یعنی «کلام ایام شماره ۶۶» مراجعه شود.

قابل تذکر است که ملائکه مجریان اراده و اوامر پروردگار  هستند و عامل انتقال نعمت های خداوند به بندگان، و در نزول رحمت پروردگار عالم و برکات خاص او در ایام مخصوص و در مرتبه دیگر در تمام ایام و آماده کردن انسان ها برای عبادات نقشی دادند.

در ادامه کلام و ندای پروردگار به بندگان می فرماید:

«ای بندگان من، از من درخواست کنید، پس قسم به عزت و جلال خودم که امروز در این اجتماعتان هر چیزی را برای آخرتتان و دنیایتان از من بخواهید، به شما عطا خواهم کرد. و قسم، به عزت خودم  من عیوب شما را می پوشانم، مادام که مرا مراقب خود در نظر بگیرید، و قسم به عزت خودم که شما را پناه می دهم و نزد کسانی که جاودانی هستند رسوایتان نمی سازم. برگردید در حالیکه مورد غفران قرار گرفته اید. شما مرا از خود راضی ساختید و من هم از شما راضی شدم. یعنی اینکه شما با اعمال خود برای جلب رضایت من اقدام کردید، و من هم اعمال شما را قبول کردم و از شما راضی شدم.

وجود مبارک رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در ادامه کلام خود می فرماید: پس ملائکه مسرور می شوند و به یکدیگر تبریک می گویند و بشارت می دهند، به جهت عطایای پروردگار به این امت، به جهت عید فطر و پایان عبادت شکوهمند روزه.

جوائز عید فطر

از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:

«اِذا کانَ أَوَلَ یَوْمٍ مِنْ شَوَّالٍ نادَی مُنادٍ: هُوَ یَوْمُ الْجَوَائِز»(۲) وقتی اولین روز از ماه شوال رسید (یعنی روز عید فطر) یک منادی ندا می دهد، ای مؤمنان در این وقت صبح بشتابید به سوی جوائز خود، سپس آن حضرت فرمود: ای جابر جوائز خداوند، مثل جوائز این پادشاهان نیست. قابل توجه است که طبق روایت قبلی شب عید فطر شب جوائز نامیده شده. و طبق این روایت هم روز عید فطر روز جوائز نامیده می شود. یعنی هم شب عید فطر شب بسیار مبارکی است و زمان نزول برکات فراوان خداوند و هم روز عید فطر! در بعضی روایات اهمیت شب عید فطر، مثل اهمیت شب قدر معرفی شده و یا اینکه احتمال شب قدر بودن آن وجود دارد. حداقل اینکه آن شب لازم است مثل شب قدر مورد توجه قرار بگیرد و عبادت پروردگار در آن شب با جدیّت انجام بگیرد مثل خواندن دعاهای مخصوص و کارهای خیر مثل کمک به نیازمندان و صله ارحام و بطور کلی جشن گرفتن آن.

در این عید بزرگ لازم است مؤمنان از فضل و کرم بی انتهای پروردگار عالم درخواست کنند و در رأس دعاهای خود، آزادی از آتش جهنم و ورود به بهشت را برای خود و والدین و بستگان و سایر مؤمنان قرار بدهند.

ما سال گذشته زمان عید فطر مقاله ای تحت شماره و عنوان «3-عید فطر زمان دریافت جوائز مسابقه رمضان» در بخش کلام ایام در سایت (حکمت طریف) قرار دادیم، این مقاله مشتمل بر ذکر و توضیح کلامی و رفتاری از وجود مبارک امام حسن مجتبی (علیه السلام) بود، توصیه می کنیم آن مقاله هم مورد مطالعه قرار بگیرد.

بخواست خداوند مقالات مربوط به ماه رمضان بالخصوص در جهت ذکر و توضیح سخنانی از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و سخنانی از امام حسن مجتبی (علیه السلام) و تفسیر و توضیح بعضی از دعاهای ماه رمضان ادامه پیدا خواهد کرد. ان شاء الله تعالی.

الیاس کلانتری

۹۴/۴/۱۵

پاورقی ها:

۱-امالی، شیخ مفید، مجلس ۲۷، ص ۲۳۲

۲-الکافی، (فروع)، شیخ کلینی، دارالکتب الاسلامیه، ج ۴، ص ۱۶۸

 

 

 

 

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن