۲۲-اگر نماز ذكر خداست چرا بهجاي نماز به خدا فكر نكنيم؟
پاسخ: ذكر خدا يعني برقراركردن نوعي ارتباط با خداوند و قرارگرفتن در مسير جريان رحمت او، كه عامل نزول رحمت و بركات خداوند به بنده ميشود. ذكر خدا عملي است بسيار با عظمت و عامل حيات قلب انسان و برطرف شدن مشكلات زندگي و اتصال بنده به قدرت بيپايان خداوند.
ذكر خدا انواعي دارد و از يك نظر تقسيم ميشود به ذكر زباني، ذكر قلبي و ذكر عملي و گاهي هم هر سه مورد با هم جريان مييابد. از نظر ديگر كليه اعمالي كه موجب ارتباط انسان با خداوند شود ذكر خدا محسوب ميشود، مثل خواندن قرآن و خواندن نماز و تفكر در صفات خداوند و افعال او و مطالعه كردن در زندگي پيامبران خدا و امامان معصوم عليهمالسلام. اجرای فرمان خداوند در احسان به والدین و تکریم آن ها، کمک به نیازمندان جهت رضای خداوند و کارهای ارزشمند دیگری که در اخلاق دینی به آن ها سفارش شده است. نماز يكي از برترين مراتب و انواع ذكرالله است. اين نوع ذكر خدا عامل حيات قلبي انسان است و هيچ نوع از عبادات جاي آن را نميگيرد. ارتباط و اتصال به قدرت خداوندي و صفات او، مورد نياز شديد روح انسان است.
اما اينكه گفته شود چرا بهجاي نماز به خدا فكر نكنيم؟ در جواب ميشود گفت روح انسان پديده اي بسيار با عظمت و داراي عمق و وسعت عجيبي است، بهطوري كه دانشمندان روحشناس (علمالنفس) در شناسايي آن به ناتواني خود اعتراف كردهاند. طوريكه روانشناس مشهور معاصر دكتر آلكسيس كارل كتابي در اين زمينه نوشته كه ترجمه فارسي آن با عنوان «انسان موجود ناشناخته» منتشر شده است. خداوند عالم، خالق اين موجود با عظمت، براي بقاي حيات آن و رشد مطلوب آن به بندگانش دستور داده است كه روزي پنج مرتبه بين روح خود و خداوند ارتباط برقرار كنند. نقش ذكرالله بالخصوص نوعي از آن يعني نماز در «روح انسان» مثل نقش اكسيژن در بدن انسان است.
البته تفكر درباره خداوند، صفات و افعال او عمل ارزشمند و پرفايدهای است، اما طبعاً جاي نماز را نميگيرد. اين مطلب مثل اين است كه گفته شود: چرا بهجاي مصرف دارو جهت بهبودي، به طبيب فكر نكنيم؟ يا چرا بهجاي ورزشكردن جهت تقويت بدن و به دست آوردن صحت كامل، به مربي ورزشي فكر نكنيم؟!
دانشمندان بزرگ امروزي در عين حال كه فراوردههاي علم طب را با سابقه بيش از دو هزار سال در اختيار دارند، در شناسايي قوانين حاكم بر بدن انسان مشكلات فراواني دارند، تا چه رسد به روح انسان كه خيلي پيچيدهتر و عميقتر از جسم انسان است. طبعاً پرورش چنين موجودي نيازمند به علم بيپايان خداوند دارد و صرفاً با تفكر انسانها و بدون در اختيار داشتن علم خداوند، پرورش چنين موجودي امكانپذير نیست.
الیاس کلانتری