کلام ایام تاریخی -۵۶۴ ، ماه مبارک رمضان و مهمانی ملکوتی خدای سبحان

بخش یازدهم*

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرحیم*

جریان تبدیل حیات جانداری و دنیوی به حیات انسانی و اخروی

موجودی به نام «انسان» شریف ترین و متعالی ترین مخلوق خداوند در عالم دنیاست و مورد تکریم خاص قرار گرفته است. خدای سبحان درباره ی او فرمود:

«وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا»(الإسراء/۷۰) یعنی: و به راستی ما فرزندان آدم را مورد تکریم قرار دادیم و آن ها را در خشکی و دریا حمل کردیم و از طیبات (اشیاء پاک و نفیس) بهره مند ساختیم و آن ها را بر مخلوقات کثیر خود برتری زیادی دادیم.

برتری نوع خاص انسان نسبت به مخلوقات دیگر مربوط می شود به روحی که خدای سبحان به این موجود عطا کرده است، به طوری که فرمود:

«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِينٍ – ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَكِينٍ – ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ»(المؤمنون/۱۲-۱۴)

در این آیات کریمه ابتدا اصل خلقت انسان و سپس ماده خلقتی او و بعد مراحل مختلف خلقت جسمانی او و سرانجام خلقت خاص و مرحله متعالی وجود او ذکر شده است. در آیات دیگری به سبب اصلی خلقت خاص و مرتبه متعالی وجود او اشاره ای شده از جمله آیات کریمه ذیل که می فرماید:

«وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ – فَإِذَا سَوَّيتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ»(الحجر/۲۸-۲۹)

در این آیات خدای سبحان به ماده خلقتی جسم انسان اشاره ای فرموده و بعد متذکر دمیده شدن روحی متعالی در او شده، روحی که جهت شرافت و عظمت و ارزش خاص آن، خدای سبحان آن را به خودش نسبت داده است.

در آیات کریمه فوق الذکر و آیات دیگری در قرآن کریم اشاره ای شده است به این که ماده خلقتی انسان یک شیء بی ارزش و پیش پا افتاده ای است که در آیات کتاب آسمانی در بیان اوصاف آن کلمه «صلصال» و «حمأ مسنون» به کار رفته و گفته اند مراد از آن، گِل خشک بدبو می باشد.

اما این موجود از ناحیه روحی که در او دمیده شده، ارزش و شرافت فوق تصوری پیدا کرده.

از آیات قرآن کریم در زمینه موضوع مورد بحث بر می آید که تمامی ارزش عظیم وجود انسان از ناحیه فعل خدای سبحان است و روحی که در او دمیده شده و جسم او هم از همین جهت ارزش پیدا کرده است و اگر آن روح از وجود او جدا شود، تمامی ارزش های جسم او هم از بین خواهد رفت. یعنی انسان بدون آن روح مقداری خاک و گِل و آب است که هیچ ارزش خاصی ندارد. دیگر این که مراد از آن روح که سبب ایجاد این مخلوق ارزشمند و متعالی شده است، روح جانداری در وجود انسان نیست که با آن می بیند و می شنود و راه می رود و به طور کلی حرکاتی از او سر می زند، یعنی روح جانداری، چون این اوصاف را جانداران دیگر هم دارند، بلکه مراد روحی است که قدرت تفکر و تعقل دارد و صفاتی مثل مهر و محبت به دیگران، کمک به هم نوعان و سایر جانداران و علم به خواص اشیاء و تمایل و اشتیاق به برقراری صلح و عدالت درباره خود و انسان های دیگر و امنیت و آسایش برای آن ها و صفات دیگری امثال آن ها.

آفرینش موجودات از ناحیه اراده و مشیت خدای سبحان متناسب با اهداف و مقاصد و حکمت هایی است که از آفرینش آن ها موردنظر بوده است. و در آفرینش مخلوقات علم بی پایان و قدرت بی پایان پروردگار عالمیان به کار رفته است. او علیم و حکیم و بر هر کاری قادر است. هیچ عقل سالم و فعالی نمی پذیرد که موجود عظیم و مکرّمی مثل انسان آفریده شده است که هر روز مقداری غذا بخورد و آب بنوشد و لباس بپوشد و گاهی با دیگران بجنگد و کسانی را به قتل برساند یا خودش به دست دیگران به قتل برسد و یا به سنین بالای عمر برسد و مبتلا به بیماری ها و ضعف ها و محرومیت ها شود و سرانجام با از کار افتادن بعضی از اعضاء و اجزاء بدنش و یا ناتوانی و ضعف عمومی بدنش از ناحیه پیری مبتلا به حادثه مرگ شود و بدنش در زمین دفن شود و بپوسد و از بین برود.

به طور قطع خدای علیم حکیم موجودی برتر و متعالی و مکرّم یعنی انسان را به این منظور نیافریده است. و جانداران دیگر هم چنین وضعیتی و یا شبیه آن را دارند. که هیج عقل سالمی نمی پذیرد که همه موجودات در عالم دنیا به خاطر انسان و برای او آفریده شوند، اما خلقت خود انسان عبث و بیهوده و برای «هیچ» باشد و زندگی او با تولد شروع شود و با حادثه مرگ به پایان برسد! خدای سبحان درباره ی خلقت انسان و موجودات دیگر می فرماید:

«هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَلِيمٌ»(البقرة/۲۹)

در این آیه کریمه تصریح شده است به این که خلقت همه موجودات زمینی برای انسان ها و زندگی آن هاست. یعنی برای زندگی انسان ها و برقراری نظام آن زندگی، خدای سبحان هزاران و هزاران موجود از نباتات و جانداران و حتی گروه هایی از ملائکه را آفریده است، پس این موجود صاحب عظمت ها و کرامت ها و ارزش های خاصی از ناحیه عطایای پروردگار عالمیان است.

اما هم چنان که قبلاً متذکر شدیم زندگی این موجود مکرّم اشتراکات و شباهت هایی با زندگی جانداران دیگر دارد با تفاوت های زیادی و بعضی خواسته ها و نیازهای او از نوع همان خواسته ها و نیازهای جانداران دیگر است مثل نیاز به خوردن غذا و نوشیدن آب و لذت بردن از آن ها و ساختن و یا داشتن مسکن و پیر شدن و فرسوده شدن بدن و جسم.

اما تفاوت های موجود بین زندگی انسان و زندگی سایر جانداران از اشتراکات و شباهت ها خیلی بیشتر و مهم تر است.

ادامه دارد …